Doğru Merdiven

Merdiven binanın düşey sirkülasyon elemanıdır. Kendine has özelliğinden dolayı hatalı inşa edildiğinde kullanışsız ve tehlikeli olabilmektedir. Çok büyük bazı projelerde uygulamada ne yazık ki hatalar olabiliyor. Paha biçilmez bir villanın bile merdivenleri kullanışsız ve hatalı yapılabiliyor. İnşaatın hem proje safhasında hem uygulama safhasında bulunmuş bir mimar olarak bunlara şahit oldum ne yazık ki. Daha ilginç bir şey söyleyeceğim memleketimizde işi sadece merdiven üretmek olan bazı iş sahipleri bile doğru merdiven yapmasını bilmiyor. Daha kötüsü anlattığınız halde yanlışını kabul etmiyor, edemiyor.

Gelelim hatalara: Rıht yüksekliği. Merdiven bir katı diğer kata bağlar. İki kat arasındaki basamakların yüksekliği biz ona rıht deriz, birbirine eşit olmalıdır. Doğru hesaplanarak yapılmadığında çoğu zaman son basamak diğer basamaklardan çok farklı yükseklikte yapılabiliyor. Mesela aşağıdan yukarı doğru 17 cm 17 cm devam ederken son rıht 12 cm olabiliyor. Böyle bir hatalı uygulama merdivenleri inen birisi için düşme tehlikesi yaratabilir. Kişi 17 cm'e alışmış inerken birden 12 cm'e rastlayınca dengesini kaybedebilir en azından rahatsız olur.

Küpeşte. Merdivenin kova boşluğu tarafındaki korkuluk. Basamaklardan eşit yükseklikte devam etmeli, ayrıca bir mütemadilik (devamlılık) arzetmelidir. Yani küpeşte en alt kattan en üst kata çıkıncaya kadar devam eden bir bütünlük içinde olmalıdır. Bir yerde bitip ondan 10-20 cm yüksekten veya alçaktan başlamamalıdır. Eli rahatsız edecek bir yüzeyi olmamalıdır.

Basamak genişliği ve rıht yüksekliği. Her ikisi birbirine uyumlu olmalıdır. Kendisine özel formülüne uygun olmalıdır. Formül:2h+b=63 Burada h=Rıht yüksekliği b=basamak genişliğidir. Mesela rıht yüksekliğimiz 17 cm ise basamak genişliğimiz ne olur? 2x17+b=63 den 34+b=63 eder. b=63-34 b=29 cm bulunur. Burada kalkıp 35 cm genişliğinde basamak yaparsanız çok geniş rahat basamak yapmanıza rağmen yanlış yapmış olursunuz. Merdiveniniz kullanışsız olur. Tersinden gidersek 29 cm genişliğindeki basamağınızın rıht yüksekliği az olsun diye 17 cm olması lazımken 14 cm yaparsanız gene yanlış yapmış, kullanışsız merdiven yapmış olursunuz.

Dönen merdivenlerde kova boşluğu tarafında basamak genişliği. En çok yapılan yanlışlardandır. Düz çıkan merdivenlerde bu sorun olmaz. Dönerek çıkan merdivenlerde kova boşluğu tarafında basamak genişlikleri bazan 1 veya 2 cm olabiliyor hatta sıfır genişlikte bile yapılabiliyor. İşte bu külliyen yanlıştır. En dar basamak genişliği en az 10 cm olmalıdır. Normal basamak genişliğine ulaşıncaya kadar bu genişlik tedrici bir şekilde artarak devam etmelidir. En doğrusu bir mimardan destek alınmalıdır. Projeci ve uygulamacı, mimar ve inşaat mühendisleri de bu konulara dikkat etmeli gereken titizliği göstermelidirler.

Kullanışlı güzel binalarda kullanışlı doğru merdivenlerle yükselmeniz dileklerimle.